ผลของโปรแกรมส งเสร มการด แลเท าตนเอง ของผ ท เป นเบาหวานในช มชนบ านคลองเหล กบน อำาเภอท าใหม จ งหว ดจ นทบ ร

Transcription

1 126 น พนธ ต นฉบ บ ผลของโปรแกรมส งเสร มการด แลเท าตนเอง ของผ ท เป นเบาหวานในช มชนบ านคลองเหล กบน อำาเภอท าใหม จ งหว ดจ นทบ ร วรรณศ ร ประจ นโน, พย.บ.* ราตร อร ามศ ลป, พย.ม.* ป นนเรศ กาศอ ดม, ปร.ด.** Effects of a Self-Foot Care Program for People with Diabetes in Klonglekbon Community Thamai District, Chanthaburi Province Wansiri Prachanno, B.N.S. * Ratree Aramsin, M.N.S. * Pinnarate Gadudom, Ph.D. ** * Department of Community Health Nursing, Phrapokklao Nursing College of Chanthaburi ** Baromrajonani College of Nursing Changwat Phrae, Phrae Province J Prapokklao Hosp Clin Med Educat Center 2015;32: Abstract Background : Diabetes with complications can affect daily life, cost of living and an image of patients. However, one can live with the disease and avoid possible complications if s/he practices good self care. Objectives : Research was to examine the effects of a self-foot care program for diabetes patients in community. * ว ทยาล ยพยาบาลพระปกเกล า จ นทบ ร ** ว ทยาล ยพยาบาลบรมราชชนน แพร

2 Vol.32 No.2 Apr. - Jun J Prapokklao Hosp Clin Med Educat Center 127 Method : The sample were 60 diabetes patients in Klonglekbon community Thamai district, Chanthaburi province, divided into 2 groups an experimental group (30 samples) and a control group (30 samples). A self-administered questionnaire was used to collect data regarding knowledge about diabetes (r = 0.58) and foot care (r = 0.64). Also, an evaluation checklist was employed to collect data regarding the ability in self-assessment on foot condition. Data were collected before and after implementing the program. Descriptive statistics (frequency, percent, mean, and standard deviation) and analytical statistics (paired t- test and Independent t-test) were applied for data analysis. Results : The results found that after participating in the program: 1) average scores of knowledge about diabetes, foot care, and the ability in self-assessment on foot condition were significantly higher than those before participating in the program (t = 4.871, p < 0.001, t = 5.236, p < 0.001, t = 3.959, p < 0.001, respectively); and 2) average scores of knowledge about diabetes, foot care, and the ability in self-assessment on foot condition in an experimental group were significantly higher than those in a comparison group (t = 3.493, p < 0.01, t = 2.284, p < 0.05 and t = 5.397, p < 0.001, respectively) Conclusion : This study suggested that the developed program should be implemented in other communities to promote self-foot care among diabetes patients. Keywords : diabetes, foot care, self-foot care program บทค ดย อ ท มาของป ญหา โรคเบาหวานท มาพร อมภาวะแทรกซ อนหลายอย าง ม ผลต อการดำาเน นช ว ต ค าใช จ าย และ ภาพล กษณ ของผ ป วยเบาหวาน อย างไรก ตามผ ป วยโรคเบาหวานสามารถดำารงช ว ตอย ก บโรคท เป น และไม ให เก ดภาวะแทรกซ อนข นได หากสามารถด แลตนเองได ด ว ตถ ประสงค เพ อศ กษาผลโปรแกรมส งเสร มการด แลเท าตนเองของผ ป วยเบาหวานในช มชน ว ธ การศ กษา กล มต วอย างเป นผ ป วยโรคเบาหวานช มชนบ านคลองข เหล กบน อำาเภอท าใหม จ งหว ดจ นทบ ร

3 128 จำานวน 60 คน แบ งเป นกล มทดลองและควบค มกล มละ 30 คน เคร องม อท ใช ค อ แบบสอบถามประเม น ความร โรคเบาหวาน การด แลเท า และแบบประเม นความสามารถในการประเม นเท าตนเอง ผลการศ กษา ผลการว จ ยพบว า 1) หล งเข าร วมโปรแกรมฯ ค าคะแนนความร โรคเบาหวานส งกว าก อนเข า ร วมโปรแกรมฯ อย างม น ยสำาค ญทางสถ ต (t = 4.871, p < 0.001) 2) หล งเข าร วมโปรแกรมฯ ค าคะแนนความร การด แลเท าส งกว าก อนเข าร วมโปรแกรมฯ อย างม น ยสำาค ญทางสถ ต (t = 5.236, p < 0.001) 3) หล งเข าร วมโปรแกรมฯ ค าความสามารถในการประเม นเท าตนเองส งกว าก อนเข าร วม โปรแกรมฯ อย างม น ยสำาค ญทางสถ ต (t = 3.959, p < 0.001) 4) ความแตกต างค าคะแนนความร โรค เบาหวาน การด แลเท า และความสามารถในการประเม นเท าตนเอง ระหว างกล มทดลอง และกล ม ควบค ม พบว าหล งเข าร วมโปรแกรมฯ กล มทดลองม ค าเฉล ยคะแนนส งกว ากล มเปร ยบเท ยบ อย างม น ยสำาค ญทางสถ ต (p < 0.01, p < 0.05 และ p < ตามลำาด บ) สร ป การศ กษาคร งน ช ให เห นว าควรม การนำาโปรแกรมฯ ท พ ฒนาไปดำาเน นการในช มชนอ นๆ เพ อส ง เสร มการด แลเท าในผ ป วยโรคเบาหวาน ค ำส ำค ญ: โรคเบาหวาน การด แลเท า โปรแกรมส งเสร มการด แลเท าตนเอง บทน ำ เบาหวานเป นโรคเร อร งท เป นป ญหาสำาค ญ ทางด านสาธารณส ขของโลก รวมท งประเทศไทย ป พ.ศ ม รายงานข อม ลจากสำาน กงาน สาธารณส ขจ งหว ดท วประเทศ จำานวน 76 จ งหว ด (ยกเว นกร งเทพมหานคร) พบว า ผ ป วยโรคเบา หวานท ข นทะเบ ยนเป นผ ป วยรายใหม ม ภาวะ แทรกซ อน จำานวน 58,973 ราย ค ดเป นร อยละ ในขณะท ผ ป วยโรคเบาหวานสะสม (ราย ใหม และเก า) จำานวน 1,799,977 ราย ม ภาวะ แทรกซ อน จำานวน 484,876 ราย ค ดเป นร อยละ ภาวะแทรกซ อนของโรคเบาหวานท พบ มาก ได แก ภาวะแทรกซ อนทางตา ไต และการ เป นบาดแผลจนต องต ดอว ยวะ อว ยวะท ส วน ปลายของผ ป วยโรคเบาหวานจะเก ดแผลได ง าย และม กเก ดการล กลามต ดเช อได ง าย เน องจากผ ป วยโรคเบาหวานจะม ป ญหาหลอดเล อดส วน ปลายต บ ทำาให เล อดไหลเว ยนได น อย ผ ป วยจ งม ก เก ดอาการชาตามปลายม อปลายเท า การร บความ ร ส กจะไม ด เช นคนปกต จ งเก ดบาดแผลโดยไม ร ต ว ได ง าย นอกจากน นแผลย งหายยากจากป ญหาการ ไหลเว ยนเล อดไม ด จากป ญหาด งกล าวเราจ งพบ ผ ป วยท ม แผลม กจะเก ดการล กลามจนต องถ กต ด อว ยวะในท ส ด 2 จ งหว ดจ นทบ ร ม อ บ ต การณ การเก ดโรคเบา หวานส งส ดต ดอ นด บ 1 ใน 10 ของประเทศ โดย

4 Vol.32 No.2 Apr. - Jun J Prapokklao Hosp Clin Med Educat Center 129 ในป 2555 พบอ ตราป วยเท าก บ 1, ต อ ประชากรแสนคน 1 ซ งป ญหาภาวะแทรกซ อนของ โรคเบาหวานน นม หลายอย างด วยก น แต การม แผลท ส วนใดส วนหน งของเท า อาจเป นสาเหต ให ผ ป วยถ กต ดขา เท า หร อน วเท าได ร อยละ ของผ ป วยเบาหวานจะเก ดแผลท ส วนใดส วนหน ง ของเท า ร อยละ 8-59 ของผ ป วยเบาหวานม อ ตรา การเก ดแผลซำ ำ และผ ป วยท ถ กต ดขา เท า หร อน ว เท า ม โอกาสมากถ งร อยละ 50 ท ต องถ กต ดขา เท า หร อน วเท าอ กคร งหน งหล งถ กต ดข างแรกไป 3 การถ กต ดอว ยวะเป นภาวะท น ากล วสำาหร บ ผ ป วยเบาหวาน ทำาให ผ ป วยม ค ณภาพช ว ตลดลง เป นภาระต อครอบคร วและส งคม รวมท งต องส ญ เส ยทร พยากรด านการแพทย และงบประมาณของ ประเทศเป นจำานวนมหาศาลในการด แลร กษา ซ ง ในพ นท ช มชนบ านคลองเหล กบนน ม ผ ป วยโรค เบาหวานเป นจำานวนมาก โดยได ร บการด แลจาก กรอบแนวค ดในการว จ ย ระบบบร การส ขภาพของภาคร ฐตามปกต แต เน องจากจำานวนผ ป วยม จำานวนมาก การด แลแบบ เช งร กจ งเป นอ กว ธ ท จะช วยส งเสร มให ประชาชน ในพ นท ม การด แลส ขภาพตนเองท ด เพ อป องก น ภาวะแทรกซ อนท สำาค ญทางเท า เน นให ประชาชน สามารถด แลตนเองได คณะผ ว จ ยจ งศ กษาผลของ โปรแกรมการส งเสร มการด แลเท าของผ ป วยเบา หวานในช มชน โดยการให ความร เก ยวก บโรคเบา หวาน การด แลเท า และความสามารถในการด แล เท า เพ อส งเสร มส ขภาพผ ป วยโรคเบาหวาน ให สามารถดำารงช ว ตอย ก บโรคท เป น และป องก นไม ให เก ดภาวะแทรกซ อนได ว ตถ ประสงค ของการศ กษา เพ อศ กษาผลของโปรแกรมการส งเสร มการ ด แลเท าตนเองของผ ป วยเบาหวานในช มชน ต วแปรอ สระ โปรแกรมการส งเสร มการด แลเท าตนเอง ของผ ป วยเบาหวานในช มชน 1. ให ความร เก ยวก บโรคเบาหวาน และการด แลเท าในผ ป วยเบาหวาน 2. สาธ ตการด แลเท าด วยการสปาเท า และบร หารเท า 3. อภ ปรายกล มแลกเปล ยนเร ยนร เก ยวก บโรคเบาหวานและการด แลเท า ต วแปรตาม ความร เก ยวก บโรคเบาหวาน ความร เก ยวก บการด แลเท า ความสามารถในการด แลเท า

5 130 สมมต ฐานของการว จ ย 1. หล งเข าร วมโครงการกล มทดลองม คะแนนความร เก ยวก บโรคเบาหวาน การด แลเท า และความสามารถในการด แลเท ามากกว าก อนเข า ร วมโครงการ 2. หล งเข าร วมโครงการกล มทดลองม คะแนนความร เก ยวก บโรคเบาหวาน การด แล เท า และความสามารถในการด แลเท ามากกว า กล มควบค ม ว สด และว ธ การ การว จ ยคร งน เป นการว จ ยก งทดลอง (quasi experimental design) ชน ด 2 กล มว ด ก อนหล ง (two group pre-posttest study) เพ อศ กษาผล ของโปรแกรมการส งเสร มการด แลเท าตนเองของ ผ ป วยเบาหวานในช มชน โดยม ว ธ การศ กษาด งน ประชากรและกล มต วอย าง ประชากรค อ ผ ป วยโรคเบาหวานในช มชน บ านคลองเหล กบน กล มต วอย างได แก ผ ป วยโรค เบาหวานในช มชนบ านคลองเหล กบน จำานวน 60 คน คำานวณขนาดต วอย างตามว ธ การว เคราะห อำานาจของทดสอบ (power analysis) ด วยสถ ต ในการทดสอบค าเฉล ยสองกล ม (test of difference of two mean) กำาหนดค าแอลฟ า 0.05 เบต า 0.20 power 0.80 ค า effect size เท าก บ 0.80 (Large) 4 ด งน นจำานวนต วอย างกล มทดลอง และกล มควบค มเท าก บกล มละ 25 คน และเพ อ ป องก นการหายไปของกล มต วอย าง ผ ว จ ยเพ ม จำานวนกล มต วอย าง ร อยละ 20 รวมเป น 30 คนต อ กล ม เล อกกล มต วอย างเข ากล มแบบเฉพาะเจาะจง กำาหนดเกณฑ การค ดเล อกเข ากล มด งน เป นบ คคล ท ได ร บการว น จฉ ยว าเป นโรคเบาหวาน และไม ม แผลท เท าในป จจ บ น และเกณฑ การค ดออก ค อม ภาวะแทรกซ อนท ร นแรง แผนการทดลอง กล มทดลองจะได เข าร วมโปรแกรมการส ง เสร มการด แลเท าตนเองของผ ป วยเบาหวานใน ช มชน ประกอบด วยก จกรรมรวม 3 ก จกรรม ด งน 1. การส งเสร มความร ความเข าใจในการ ด แลตนเองของผ ท เป นโรคเบาหวาน ให ความ ร เก ยวก บโรคเบาหวานและการด แลเท า เพ อ ป องก นการเก ดภาวะแทรกซ อนท เท าจากโรคเบา หวาน เช น การด แลส ขอนาม ยเท าประจำาว น ได แก การด แลเล บเท า การต ดตาปลาอย างถ กต อง การ ทำาความสะอาดเท า การให ความช มช นก บเท า การ สวมถ งเท าและรองเท าท เหมาะสม เป นต น 2. การส งเสร มการด แลเท า โดยผ ท เป น โรคเบาหวานเองหร อญาต โดยส งเสร มให ผ ท เป น โรคเบาหวานได บร หารเท า ด วยการนวดและย ด เหย ยดกล ามเน อ ป องก นการเก ดแผลท เท า โดย การทำาความสะอาดเท าแบบสปา และการตรวจ ประเม นส ขภาพเท า 3. การส งเสร มการเร ยนร จากประสบการณ จร ง โดยจ ดการอภ ปรายกล ม ม ผ ท เป นโรคเบา หวานต นแบบในการด แลเท าได ถ กต องและเหมาะ สมมาถ ายทอดประสบการณ การด แลเท า พร อมท ง แลกเปล ยนความค ดเห นเก ยวก บอ ปสรรคท พบใน การด แลเท าและการแก ป ญหาท พบน น กล มควบค ม จะได ร บการด แลตามปกต จาก เจ าหน าท โรงพยาบาลส งเสร มส ขภาพตำาบล ใน เร องการด แลเท า เคร องม อว จ ย เคร องม อใช ในการทดลอง เคร องม อใช ในการทดลอง ค อ โปรแกรมการ ส งเสร มการด แลเท าตนเองของผ ป วยเบาหวานใน ช มชน ด งน

6 Vol.32 No.2 Apr. - Jun J Prapokklao Hosp Clin Med Educat Center การให ความร เก ยวก บโรคเบาหวานและ การด แลเท า 2. การสาธ ตและสาธ ตย อนกล บการด แล เท า 3. การอภ ปรายร วมก น โดยผ ป วยเบาหวาน 4. ค ม อการให ความร เร องการด แลเท าในผ ป วยเบาหวาน สน บสน นโดยโรงพยาบาลเขาส ก ม เคร องม อท ใช รวบรวมข อม ล 1. แบบสอบถามข อม ลท วไป 2. แบบประเม นความร เร องโรคเบาหวาน และการด แลเท า ซ งผ ว จ ยได สร างข นเอง จากการ ทบทวนวรรณกรรม เก ยวก บการด แลเท าตนเอง ของผ ป วยเบาหวาน ซ งประกอบด วยคำาถามแบบ ถ กผ ดเร องละ 15 ข อ รวม 30 ข อ หาค าความเช อ ม นด วย KR 20 ได ค าเท าก บ 0.58 และ 0.64 ตาม ลำาด บ 3. แบบประเม นความสามารถในการด แล เท าตนเอง ซ งผ ว จ ยได สร างข นเอง จากการ ทบทวนวรรณกรรม เก ยวก บการด แลเท าตนเอง ของผ ป วยเบาหวาน ประกอบด วยข อประเม น พฤต กรรมในการด แลเท า ประเม นทำาได หร อไม ได จำานวน 9 ข อ หาค าความเช อม นด วย KR 20 ได ค าเท าก บ 0.69 การว เคราะห ข อม ล ว เคราะห ความเท าเท ยมของข อม ลท วไป ของกล มต วอย างในกล มทดลองและกล มควบค ม ด วย chi-square และ independent t-test และ ว เคราะห ข อม ลผลการว จ ยด วยสถ ต ความถ ร อยละ ค าเฉล ย ส วนเบ ยงเบนมาตรฐาน paired t- test และ independent t-test ผลการศ กษา การศ กษาข อม ลท วไป พบว ากล มทดลอง ส วนใหญ เป นเพศหญ งร อยละ 63 อาย เฉล ย 63 ป และระด บการศ กษา ไม ได เร ยนร อยละ 20 เร ยน ร อยละ 80 ส วนกล มควบค มส วนใหญ เป นเพศหญ ง ร อยละ 73 อาย เฉล ย 62 ป และระด บการศ กษา ไม ได เร ยนร อยละ 14 เร ยนร อยละ 86 เม อทดสอบ เพศ อาย และระด บการศ กษาของกล มทดลองและ ควบค มพบว าไม ม ความแตกต างก น (χ 2 = 0.693, p = 0.58, t = 0.590, p = 0.59, t = 0.684, p = 0.50) ตามลำาด บ ผลการเปร ยบเท ยบค าเฉล ยคะแนนความ ร เก ยวก บโรคเบาหวาน การด แลเท า และความ สามารถในการประเม นเท าตนเอง ก อนและหล ง เข าร วมโปรแกรมฯ ของกล มทดลอง พบว าม ค า เฉล ยคะแนนส งข นอย างม น ยสำาค ญทางสถ ต โดย หล งเข าร วมโปรแกรมฯ ม ค าเฉล ยคะแนนความร เก ยวก บโรคเบาหวาน เพ มจาก 11 (SD = 0.28) เป น (SD = 0.31) (t = p < 0.001) การด แลเท า เพ มจาก 9.83 (SD = 0.22) เป น (SD = 0.26) (t = p < 0.001) และ ความสามารถในการประเม นเท าตนเอง เพ มจาก 7.83 (SD = 0.16) เป น 8.50 (SD = 0.10) (t = p < 0.01) ด งแสดงในภาพท 1

7 132 อาย เฉล ย 62 ป และระด บการศ กษา ไม ได เร ยนร อยละ 14 เร ยนร อยละ 86 เม อทดสอบเพศ อาย และระด บการศ กษาของกล มทดลองและควบค มพบ ว าไม ม ความแตกต างก น (χ 2 = 0.693, p = 0.58, t เพ มจาก 9.83 (SD = 0.22) เป น (SD = 0.26) (t = p < 0.001) และความสามารถในการประเม นเท าตนเอง เพ มจาก 7.83 (SD = 0.16) เป น 8.50 (SD = 0.10) (t = p < 0.01) ด งแสดงในภาพท 1 ภาพท 1 : ภาพแสดงค าเฉล ยคะแนนความร เก ยวก บโรคเบาหวาน การด แลเท า เท า ตนเอง ของกล มทดลอง ก อนและหล งเข าร วมโปรแกรมฯ (n=30) และความสามารถในการประเม น ลดลงจาก (SD = 0.28) เป น (SD = ผลการเปร ยบเท ยบค าเฉล ยคะแนนความร เก ยว 0.29) (t = p < 0.01) ก บโรคเบาหวาน การด แลเท า การด แลเท าเพ มข นจาก 10.3 (SD = 0.29) เป น และความสามารถในการประเม นเท าตนเอง 10.7 (SD = 0.31) ( t= p < 0.001) ก อนและหล งเข าร วมโปรแกรมฯของกล มควบค ม และความสามารถในการประเม นเท าตนเอง พบว าม ค าเฉล ยคะแนนไม แตกต างก นอย างม น ยส า ลดลงจาก 7.53 (SD = 0.14) เป น 7.06 (SD = ค ญทางสถ ต โดยหล งเข าร วมโปรแกรมฯ 0.24) (t = p = 0.152) ด งแสดงในภาพท ค าเฉล ยคะแนนความร เก ยวก บโรคเบาหวาน 2 ร ปท 1 ค าเฉล ยคะแนนความร เก ยวก บโรคเบาหวาน การด แลเท า และความสามารถในการประเม นเท าตนเอง ของ กล มทดลอง ก อนและหล งเข าร วมโปรแกรมฯ (n=30) ผลการเปร ยบเท ยบค าเฉล ยคะแนนความ (SD = 0.28) เป น (SD = 0.29) (t = p ร เก ยวก บโรคเบาหวาน การด แลเท า และความ < 0.01) การด แลเท าเพ มข นจาก 10.3 (SD = 0.29) สามารถในการประเม นเท าตนเอง ก อนและหล ง เป น 10.7 (SD = 0.31) ( t= p < 0.001) เข าร วมโปรแกรมฯของกล มควบค ม พบว าม ค า และความสามารถในการประเม นเท าตนเอง ลดลง เฉล ยคะแนนไม แตกต างก นอย างม น ยสำาค ญทาง จาก 7.53 (SD = 0.14) เป น 7.06 (SD = 0.24) (t สถ ต โดยหล งเข าร วมโปรแกรมฯ ค าเฉล ยคะแนน = p = 0.152) ด งแสดงในภาพท 2 ความร เก ยวก บโรคเบาหวาน ลดลงจาก ร ปท 2 ตารางแสดงค าเฉล ยคะแนนความร เก ยวก บโรคเบาหวาน การด แลเท า และความสามารถในการประเม น เท า ตนเอง ของกล มควบค ม ก อนและหล งเข าร วมโปรแกรมฯ (n = 30) ภาพท 2 : ตารางแสดงค าเฉล ยคะแนนความร เก ยวก บโรคเบาหวาน การด แลเท า และความสามารถในการ ประเม นเท า ตนเอง ของกล มควบค ม ก อนและหล งเข าร วมโปรแกรมฯ (n = 30) คะแนนความร โรคเบาหวาน การด แลเท า ผลการเปร ยบเท ยบความแตกต างของค าเฉล ย และความสามารถในการประเม นเท าตนเอง

8 Vol.32 No.2 Apr. - Jun J Prapokklao Hosp Clin Med Educat Center 133 ผลการเปร ยบเท ยบความแตกต างของ ค าเฉล ยคะแนนความร โรคเบาหวาน การด แล เท า และความสามารถในการประเม นเท าตนเอง ระหว างกล มทดลองและกล มควบค ม พบว าหล ง การเข าร วมโปรแกรมฯ กล มทดลองม ค าเฉล ย คะแนนความร โรคเบาหวาน การด แลเท า และ ความสามารถในการประเม นเท าตนเองส งกว า กล มควบค ม อย างม น ยสำาค ญทางสถ ต (p < 0.01, p < 0.05 และ p < ตามลำาด บ) ด งแสดงใน ตารางท 1 ตารางท 1 ผลการเปร ยบเท ยบคะแนนความร เก ยวก บโรคเบาหวาน การด แลเท า และความสามารถ ในการประเม นเท าตนเอง ก อนและหล งเข าร วมโปรแกรมฯ ระหว างกล มทดลองและกล ม ควบค ม (n=30) ต วแปรตามท ศ กษา ก อนเข าร วมโปรแกรมฯ หล งเข าร วมโปรแกรมฯ กล มทดลอง กล มควบค ม p กล มทดลอง กล มควบค ม p (M±SD) (M±SD) (M±SD) (M±SD) ความร เก ยวก บโรคเบาหวาน 11± ± ± ± ** ความร เก ยวก บการด แลเท า 9.83± ± ± ± * ความสามารถในการประเม นเท า 7.83± ± ± ± *** *** p < 0.001, ** p < 0.01และ *p < 0.05 ว จารณ จากล กษณะข อม ลท วไปของกล มต วอย าง พบว าเพศ อาย และระด บการศ กษาของกล ม ทดลองและควบค มพบว าไม ม ความแตกต างก น ทำาให ด ต อการนำาโปรแกรมมาทดลองใช เพ อศ กษา ผลของโปรแกรมฯ ค าเฉล ยคะแนนความร เก ยวก บโรค เบาหวาน การด แลเท า และความสามารถใน การ ประเม นเท าตนเอง ก อนและหล งเข าร วม โปรแกรมฯของกล มทดลอง พบว าม ค าเฉล ย คะแนนส งข นอย างม น ยสำาค ญทางสถ ต โดยหล ง จากการได ร บโปรแกรมการส งเสร มการด แลเท า ท ให ความร เก ยวก บโรคเบาหวาน การด แลเท า และ ให ปฏ บ ต ในการด แลเท า รวมท งการแลกเปล ยน ประสบการณ ก บผ ป วยเบาหวานด วยก น ผลการ ศ กษาคร งน สอดคล องก บผลว จ ยของ สมพงษ หามวงค และพรรณ บ ญชรห ตถก จ ผลของ โปรแกรมส ขศ กษาโดยประย กต ใช ทฤษฎ ความ สามารถแห งตนร วมก บแรงสน บสน นทางส งคมใน ผ ป วยเบาหวานชน ดท 2 ม ผลต อการสร าง พฤต กรรมส ขภาพท พ งประสงค ในอ นท จะทำาให ผ ป วยเบาหวานชน ดท 2 เก ดการปร บเปล ยน พฤต กรรมในการเปร ยบเท ยบนำ ำตาลให อย ใน เกณฑ ปกต ป องก นการเก ดโรคแทรกซ อนได 5 ค าเฉล ยคะแนนความร เก ยวก บโรคเบา หวาน การด แลเท า และความสามารถในการ ประเม นเท าตนเอง ก อนและหล งเข าร วมโปรแก รมฯของกล มควบค ม พบว าม ค าเฉล ยคะแนนไม แตกต างก นอย างม น ยสำาค ญทางสถ ต การท กล ม เปร ยบเท ยบม ความร เร องโรคเบาหวานลดลงน น เพราะขาดการกระต นหร อการได ร บความร ท ไม ต อ เน องทำาให เก ดความร ลดลงได ซ งตรงข ามก บ ความร เร องการด แลเท าท เพ มข น ท งน อาจเป น เพราะการให ความสนใจเก ยวการด แลเท ามากข น แต ย งขาดท กษะหร อความสามารถในการประเม น เท าตนเองจ งม คะแนนลดลง

9 134 จากผลการศ กษาผลของโปรแกรมการ ส งเสร มการด แลเท าตนเองของผ ป วยเบาหวานใน ช มชน พบว าการได ร บความร การฝ กท กษะในการ ด แลเท า และการพ ดค ยก นก บบ คคลแบบอย างท ม พฤต กรรมเหมาะสมในการด แลเท า มาเป นต ว กระต นหร อแรงบ นดาลใจในการด แลส ขภาพเท า ของตนเองได ด รวมถ งการนำาสมาช กในครอบคร ว เข ามาม ส วนร วมในโปรแกรม ก ช วยให ผ ป วย เบาหวานม ความร เก ยวก บโรคเบาหวาน การด แล เท า และความสามารถในการด แลเท าท ส งข น อย างม น ยสำาค ญทางสถ ต โปรแกรมการส งเสร มการด แลเท าของผ ป วยเบาหวาน เหมาะสมก บบ คคลในพ นท น เพ อ การบร การแบบเช งร กให ผ ป วยสามารถด แลตนเอง ได ม ค ณภาพช ว ตท ด ข น ไม เป นภาระต อครอบคร ว และส งคม ควรศ กษาพ ฒนาโปรแกรมฯให สามารถ ด แลผ ป วยในพ นท อ นๆได เพ มข น เพ อส ขภาพท ด ของผ ป วยเบาหวาน เอกสารอ างอ ง 1. อมรา ทองหงษ, กมลชนก เทพส ทธา, ภาค ภ ม จงพรยะอน นต. รายงานการเฝ าระว ง โรคไม ต ดต อ เร องร ง พ.ศ [เข าถ งเม อ 25 ม ถ นายน 2556]. เข าถ งได จาก เทพ ห มะทองคำา. ความร เร องเบาหวาน ฉบ บสมบ รณ. กร งเทพฯ:ว ทยพ ฒน ; จ มพล ว ลาศร ศม. แผลเบาหวาน. กร งเทพฯ:บ ยอนด เอ นเทอร ไพรซ ; Polit DF, Hungler BP. Nursing Research: Principles and Methods. 6th ed. Philadelphia: J.B. Lippincott; สมพงษ หามวงค, พรรณ บ ญชรห ตถก จ. ผล ของโปรแกรมส ขศ กษาโดยประย กต ใช ทฤษฎ ความสามารถแห งตนร วมก บแรงสน บสน น ทางส งคมในผ ป วยเบาหวานชน ดท 2 ท มาร บ บร การในโรงพยาบาลส งเสร มส ขภาพตำาบล บ าน หนองก งเผ อกอำาเภอหนองก งศร จ งหว ด กาฬส นธ. ศร นคร นทร เวชสาร 2556; 28: